Rządowy Program „AKTYWNY RODZIC”
Rządowy Program „AKTYWNY RODZIC”- jest częścią kompleksowej reformy systemu wsparcia opieki nad dziećmi od 12. do 35. miesiąca życia. Program ma ruszyć od 1 października 2024r.
Ustawa przewiduje wprowadzenie do systemu trzech nowych świadczeń: "aktywni rodzice w pracy" (tzw. babciowe), "aktywnie w żłobku" i "aktywnie w domu".
Celem świadczeń „aktywny rodzic” jest ułatwienie rodzicom dziecka i innym osobom wypełniającym funkcje rodzicielskie pogodzenie zadań związanych z rodzicielstwem z aktywizacją zawodową.
Każde z wprowadzanych świadczeń pełni inną funkcję, jednakże na to samo dziecko, za dany miesiąc, będzie przysługiwało tylko jedno ze świadczeń.
- „Aktywni rodzice w pracy" (tzw. babciowe) – świadczenie to będzie przysługiwało bez względu na osiągane dochody. Natomiast podstawową przesłanką warunkującą prawo do świadczenia „aktywni rodzice w pracy” jest aktywność zawodowa osób chcących ubiegać się o to świadczenie.
Wsparcie będzie przysługiwało także na dziecko umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej.
W przypadku prawa do świadczenia „aktywni rodzice w pracy”, zgodnie z projektem ustawy, pojęcie „dziecko” oznacza dziecko własne rodzica, dziecko pozostające pod opieką opiekuna faktycznego, przez którego rozumie się osobę faktycznie opiekującą się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka; lub dziecko umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej.
Na dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej albo w rodzinnym domu dziecka świadczenie "aktywni rodzice w pracy" przysługuje wyłącznie odpowiednio aktywnej zawodowo osobie pełniącej funkcję rodziny zastępczej albo aktywnej zawodowo osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka.
Świadczenie wyniesie 1500 zł miesięcznie na czas 24 miesięcy – od 12. do ukończenia 35. miesiąca życia dziecka. Większe wsparcie otrzymają natomiast rodzice i opiekunowie dzieci z niepełnosprawnościami w przypadku dzieci, które potrzebują stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz koniecznością codziennego współudziału opiekuna dziecka w leczeniu, rehabilitacji i edukacji – świadczenie wyniesie 1900 zł miesięcznie.
Rodzice/opiekunowie będą mogli zdecydować na co przeznaczą otrzymane środki. Będą mogli m.in. sfinansować opiekę sprawowaną przez np. nianię czy babcię (w tym emerytkę). Jeśli rodzice zdecydują się na zawarcie z nianią czy babcią umowy uaktywniającej, to składki od tej umowy będą dodatkowo finansowane przez państwo - do wysokości podstawy nie wyższej niż 50 proc. wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W przypadku, gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną rodziców, kwota świadczenia zostanie ustalona po połowie dla każdego z rodziców.
W przypadku osoby ubiegającej się o świadczenie "aktywni rodzice w pracy" lub otrzymującej to świadczenie, która wspólnie z małżonkiem lub wspólnie z rodzicem dziecka wychowuje dziecko albo zgodnie z oświadczeniem wspólnie z inną osobą zamieszkuje i wychowuje dziecko, świadczenie "aktywni rodzice w pracy" przysługuje, jeżeli zarówno osoba ubiegająca się o świadczenie "aktywni rodzice w pracy" lub otrzymująca to świadczenie, jak i osoba wspólnie z nią wychowująca dziecko, z tytułu aktywności zawodowej podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od podstawy, której łączna wysokość wynosi nie mniej niż 100 % minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W ustawie zapisano, że w przypadku, gdy matka albo ojciec marnotrawią wypłacane im pieniądze, świadczenie w całości lub w części będzie im przekazywane odpowiednio przez kierownika ośrodka pomocy społecznej albo dyrektora centrum usług społecznych w formie rzeczowej lub w formie opłacania usług.
- „Aktywnie w żłobku" – świadczenie to jest rozwiązaniem, które zastąpi dotychczas funkcjonujące i zdecydowanie mniej korzystne dofinansowanie obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna w wysokości 400 zł miesięcznie, uregulowane w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do at 3, i jest w wielu aspektach świadczeniem o tożsamych zasadach przysługiwania.
- Świadczenie będzie kierowane do rodziców, opiekunów prawnych oraz innych osób, którym sąd powierzył sprawowanie opieki nad dziećmi, które korzystają ze żłobka, klubu dziecięcego albo dziennego opiekuna. Wsparcie wyniesie do 1500 zł miesięcznie na dziecko lub do 1900 zł miesięcznie na dziecko z niepełnosprawnością (nie więcej niż wysokość opłaty, jaką rodzice ponoszą za pobyt dziecka w instytucji opieki).
UWAGA !!! Świadczenie będzie przysługiwało również opiekunom prawnym oraz innym osobom, którym sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem, czyli osobom sprawującym nad dzieckiem pieczę zastępczą.
Do opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna, nie wlicza się opłaty za wyżywienie.
Świadczenie "aktywnie w żłobku" będzie przekazywane na rachunek bankowy danego podmiotu lub konto bankowe dziennego opiekuna prowadzącego działalność na własny rachunek w terminie do 20. dnia każdego miesiąca, za miesiąc poprzedni.
Wraz z wprowadzeniem świadczenia „aktywnie w żłobku” uchylone zostaną dotychczas obowiązujące przepisy ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, dotyczące dofinansowania obniżenia opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. Rodzic będzie mógł zachować prawo do wcześniej przyznanego ww. dofinansowania na zasadzie ochrony praw nabytych z możliwością przejścia na nowe świadczenia, w szczególności zdecydowanie bardziej korzystne świadczenie „aktywnie w żłobku”.
- „Aktywnie w domu" - będzie przeznaczone głównie dla rodziców dzieci w wieku od 12. do ukończenia 35. miesiąca życia, bez spełnienia warunku aktywności zawodowej. Chodzi o rodziców, którzy nie będą mogli uzyskać prawa do świadczenia "aktywni rodzice w pracy" lub ich dziecko nie będzie uczęszczało do instytucji opieki.
Świadczenie "aktywnie w domu" będzie przysługiwało na analogicznych zasadach, jak obecnie funkcjonujący rodzinny kapitał opiekuńczy. Nowością będzie możliwość uzyskania środków na każde – w tym na pierwsze i jedyne dziecko – w wieku od 12. do ukończenia 35. miesiąca życia. Świadczenie wyniesie 500 zł miesięcznie na 24 miesiące.
Wprowadzenie świadczenia „aktywnie w domu” będzie wiązało się z uchyleniem dotychczas obowiązującej ustawy z dnia 17 listopada 2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym, przy jednoczesnym zachowaniu praw nabytych, tj. zagwarantowaniu rodzicowi prawa do zachowania wcześniej przyznanego rodzinnego kapitału opiekuńczego z możliwością przejścia przez tego rodzica na nowe świadczenie jeśli jest ono dla niego bardziej korzystne (np. aktywni zawodowo rodzice pobierający rodzinny kapitał opiekuńczy będą mogli z zrezygnować z tego świadczenia i ubiegać się o świadczenie „aktywni rodzice w pracy”).
UWAGA !!! Jeżeli dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej lub gdy rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej to świadczenie to nie będzie przysługiwało.
Rodzice będą mogli zmienić, nawet wielokrotnie, jedno świadczenie z programu na inne.
Na to samo dziecko, za dany miesiąc, będzie można pobierać tylko jedno wsparcie.
Według ustawy z nowych rozwiązań rodzice będą mogli skorzystać od 1 października 2024r. Świadczenie wypłaci Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Wnioski będzie można składać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od dnia 1 października 2024 r., czyli od dnia wejścia w życie ustawy. Prawo do świadczenia "aktywni rodzice w pracy" lub świadczenia "aktywnie w domu" ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek. W przypadku złożenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia "aktywnie w żłobku" w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, prawo do świadczenia "aktywnie w żłobku" może zostać przyznane od października.
Szczegóły dotyczące świadczeń regulować będzie ustawa z dnia 15 maja 2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic”.